آرزوی عربستان سعودی و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس / به مناسبت روز جهانی خلیج فارس
سعید صادقی اعتقاد دارد که کاریکاتوریست مسلمان در خط مقدم مبارزه با اسلام هراسی است و می‌گوید: استفاده از کاریکاتور به عنوان یک ابزار مبارزه علیه باطل، به قدری سخت است که انگار با کپسول اکسیژن باید آتش را خاموش کنیم.
«سعید صادقی» متولد ۱۳۵۳ در شهرستان جهرم استان فارس است. وی دارای لیسانس نقاشی بوده و اکنون دبیر مقطع متوسطه اول «هنر» و از کاریکاتوریست‌های به نام کشورمان است که بیش از ۹۰ جایزه ملی و بین‌المللی در مسابقات کسب کرده؛ آخرین جایزه بین‌المللی وی در خارج از کشور مربوط به جشنواره وردپرس کارتون ۲۰۱۳ پرتغال است که وی رتبه اول را از آن خود کرد، همچنین در جشنواره بین‌المللی کارتون غزه ۲۰۱۴ رتبه دوم را کسب نمود.
* از چه زمانی وارد هنر کاریکاتور شدید یا اینکه احساس کردید به این حوزه علاقمند هستید؟
شغلی اصلی‌ام دبیری است؛ در ابتدا کارهای گرافیکی و نقاشی برای فروش در بازار انجام می‌دادم؛ بیش از ۷ سال است که کاریکاتور را شروع کردم و روی آن تمرکز دارم البته کاریکاتور از علاقمندی‌های کودکی‌ام بود و از مجلات طنز و کاریکاتور و کیهان کاریکاتور آن را دنبال می‌کردم.
درباره اینکه چطور کاریکاتور مرا پیدا کرد یا من او را پیدا کردم، نظرم این است که در بین هنرهای تجسمی که به همه حوزه‌های آن علاقمند هستم، چون کاریکاتور سهل‌الاجراست و با کمترین وسیله می‌توان بهترین یا بیشترین ایده را بیان کرد آن را انتخاب کردم.
* چرا کاریکاتور؟
این هنر احتیاج به یک ذهن خلاق دارد و برای بیان نیاز به یک کاغذ و مداد؛ می‌توان با همین ابزار ساده، مفهومی را به سایر ملل منتقل کرد. کاریکاتور یک زبان بین‌المللی است. اگر کاریکاتوری را بکشید، در بطری بیندازید و در دریا رها کنید، در هر جای دنیا هر کس آن را ببیند، پیام شما را دریافت می‌کند کاری به قومیت و زبان ندارد. حسن کاریکاتور همین است.
این هنر به قدری قدرتمند و اثرگذار است که می‌تواند چند پیام را در یک تصویر به مخاطب منتقل کند و مجموعه هنری که در کاریکاتور نهفته شده است، می‌تواند پیام را برساند. اغلب هنرها مانند نقاشی، تئاتر و سینما یا هر هنر دیگری خیلی زمان می‌برد، ممکن است نیرو و متریال زیادی بخواهد؛ در حالی که کاریکاتور، ۹۵ درصد پیام را با کمترین وسیله به راحتی منتقل می‌کند. یکی از علل علاقمندیم و ورود به کاریکاتور نیز این بود.
عامل دیگر هم این بود که بنده به همراه یکی از شاگردانم که ارادت ویژه‌ای به کارهای آقای علیزاده داشت، برای شرکت در جشنواره‌ای به تهران آمدیم، بنده در این سفر به آقای علیزاده و سایر کاریکاتوریست‌ها از جمله آقایان سید مسعود شجاعی طباطبایی، علی درخشی، وحید نیک‌گو، حسین نیرومند، حسن‌وند و آقای بنفشه آشنا شدم. آنها در این زمینه مرا تشویق کردند و گفتند که پتانسیل خوبی برای کاریکاتوریست شدن دارم. همان زمان در جشنواره حضوری در مطبوعات شرکت کردم و به همراه آقای رادمند مشترکاً اول شدیم.
* چطور شد که وارد عرصه بین‌المللی شدید؟
بعد از ارائه کارهای متعدد در مسابقات ملی، توانایی خود را پذیرفتم که می‌توانم در جشنواره‌های بین‌المللی شرکت کنم. شروع به بررسی جشنواره‌ها کردم؛ در جشنواره «آیدین دوگان» رتبه اول از آن یک خانم آلمانی شده بود که دقیقا یکی از ایده‌های کاری خودم بود؛ وقتی دیدم که وی در این جشنواره رتبه اول را کسب کرده است، به ذهنم رسید که من هم می‌توانم با همین ایده‌هایم رتبه بین‌المللی کسب کنم، لذا تصمیم گرفتم برای مسابقات بین‌المللی کاریکاتور، اثر بفرستم.
معمولاً در مسابقات بین‌المللی حدود یک هزار تا ۲ هزار اثر به جشنواره‌ها ارسال می‌شود؛ که حدود ۵۰ الی ۱۰۰ اثر منتخب آن به بخش نمایشگاه و جهت چاپ در کاتالوگ انتخاب می‌شود. اولین اثر خود را به ترکیه فرستادم و به ۱۰۰ اثر برتر راه پیدا کرد. تشویق شدم بعد متوجه شدم می‌توانم رقابت کنم و می‌توانم جایزه بگیرم؛ تمرکز و مطالعه تصویری و پیگیریم را بیشتر کردم تا اینکه از سال ۲۰۰۷ تا الان حدود ۸۶ جایزه ملی و بین‌المللی کسب کرده‌ام. به چندین کشور سفر کردم و در سال ۲۰۱۳ در مسابقات وردپرس کارتون، اول شدم.
* سوژهیابی و پرورش آن یکی از خلاقیت‌های کاریکاتوریست است، روند سوژهیابی شما به چه نحوی است؟
با توجه به اینکه بنده در حیطه جشنواره و مطبوعات و خبرگزاری‌ها فعالیت می‌کنم، سوژهیابی نیز به دو صورت انجام می‌گیرد. برای بخش مطبوعات و خبرگزاری‌ها سوژه‌ها از اخبار و رویدادهای روزمره گرفته می‌شود اما برای سوژهیابی جشنواره‌ها احتیاج به فرصت و زمان و تمرکز بیشتر دارد.
در رابطه با سوژهیابی کاریکاتورهای مطبوعاتی، معضلات اجتماعی و اخبار خود کمک می‌کنند و خیلی متمرکز نمی‌شویم چرا که سوژه‌ها زودتر به ذهن می‌رسد اما برای سوژه جشنواره‌ها و مسابقات بین‌المللی باید بتوان متمرکز شد تا یک سوژه خاص پیدا کرد.
یکی از روش‌هایی که برای سوژهیابی به کار می‌برم این است که دائماً یک قلم و کاغذ و لیست تیتر مسابقات به همراه دارم و هر سوژه که به ذهنم می‌رسد را یادداشت می‌کنم و در طول روز به آن فکر می‌کنم و عنوان مسابقات را با موضوعات مختلف بررسی می‌کنم.
روش دوم مشاهده عکس‌‌ها یا همان مطالعه تصویری است که ذهن را فعال می‌کند. روش دیگر در سوژهیابی توجه به مسائل مختلف اجتماعی است؛ سوژه‌هایی که در اجتماع می‌بینیم، مثل شعر است که فی‌البداهه به ذهن خطور می‌کند. بعضی وقت‌ها سوژه‌هایی به ذهن می‌رسد که موضوع آن در جشنواره‌ها مطرح نشده است؛ در این مواقع سوژه را نگه می‌داریم تا در زمان مناسب ارائه دهیم.
تکیه گاه امارات برای تغییر نام خلیج فارس / به مناسبت روز جهانی خلیج فارس
* لازمه کاریکاتوریست شدن چیست؟
یک کاریکاتوریست باید دارای ذهن خلاقی بوده و در پی آن معکوس فکر کند که همین معکوس فکر کردن مهم است. به عنوان مثال در حال حاضر که دغدغه مسئولان کشور بحث رشد جمعیت است و به فکر افزایش جمعیت هستند، می‌توان به آمار تصادفات جاده‌ای و سوانح هوایی و ایمن‌سازی راهها که باعث کاهش جمعیت می‌شود نیز فکر کرد. در واقع حاشیه مهم‌تر از موضوع است.
در هر رویدادی فضای منفی و مثبت داریم؛ همه روی فضای مثبت متمرکز می‌شوند اما کاریکاتوریست می‌تواند روی فضای منفی هم توجه داشته باشد.
مثال دیگر این است که وقتی در جایی موضوع «بیمار» مطرح می‌شود و همه روی آن متمرکز هستند، یک کاریکاتوریست می‌تواند به پزشک معالج و بیمارستان و تجهیزات آن توجه داشته باشد. در واقع حاشیه می‌تواند یک ایده خوب برای سوژهیابی باشد.
مثال دیگر؛ وقتی موضوع «بحران آب» است، هر نکته‌ای در مورد آب به ذهن‌مان می‌آید را باید ابتدا بنویسیم مثل شیر آب، سطل آب و… در این حوزه باید چیزهایی که به ذهن کمتر کسی می‌آید را دید و متفاوت نگاه کرد.
در مجموع بنده در شرایط مختلف دنبال سوژه هستم، گاهی در سر کلاس و حین رانندگی و گاهی در اوج شادی و غم.
* شیوه تدریس شما چگونه است؟
بنده رابطه دوستانه‌ای با دانش آموزان و هنرجویانم دارم و اعتقاد دارم بهترین شیوه معلمی، کار کردن در حضور هنرجو است. گاهی اوقات سر کلاس و یا در حضور هنرجویان کاریکاتور می‌کشم. بچه‌ها روش کار را می‌بینند و برایشان جالب است کاریکاتوری که در کلاس‌شان کشیده شده است، روز بعد در خبرگزاری یا روزنامه یا مجله‌ای آن را می‌بینند. کار را از نزدیک لمس می‌کنند و همین برایشان جذابیت دارد.
کارهای بنده با امضای «Saeed» است؛ یکبار یکی از هنرجویان از من پرسید: «آقا این Saeed چی هست که پای کاریکاتورهایی که در اینترنت می‌بینم، نوشته شده؟» به او گفتم: «امضای من است» برای این دانش‌آموز تعدد کارها با این امضا که دیده بود جالب بود.
* خانواده شما هم به نقاشی و کاریکاتور علاقه دارند؟
بله، دخترانم «ستاره» و «ستایش» علاقه به این هنر دارند. «ستاره» در مسابقات کودکان پیرامون «بازیافت زباله» اثری به تهران فرستاد و لوح تقدیر هم گرفت.
* مأموریتی که یک کاریکاتوریست متعهد بر عهده دارد، این است که بتواند یک رویداد را به زبان بین‌المللی نشان دهد و روشنگری کند. می‌خواهیم این مأموریت را شرح دهید.
بنده ۵ سال است که با گروه کاریکاتور خبرگزاری فارس همکاری می‌کنم. در بحث روشنگری سوژه‌های متعددی را کار کردیم که اخیراً یکی از آنها سوژه‌ای علیه داعش بوده که به مردم جهان نشان دادیم پشت این حرکت داعش، هجوم فرهنگی غرب و صهیونیسم علیه دین اسلام است.
استفاده از کاریکاتور به عنوان یک ابزار مبارزه علیه باطل، به قدری سخت است که انگار با کپسول اکسیژن باید آتش را خاموش کنیم.
همه می‌دانیم که مبارزه نظام استکبار علیه دین اسلام، جنگ نرم است و آنها جنگ رسانه‌ای علیه ما راه انداخته‌اند. کاریکاتور نیز یکی از هنرهای پرمخاطب است که می‌تواند برای تمام دنیا روشنگری کند و مقابل این حملات مقاومت کند.
کاریکاتور از جمله هنرهایی است که با نرمش وارد صحنه مبارزه می‌شود و این قابلیت را دارد در هر بحثی پیام را منتقل کند.
گستره ی ایران بزرگ / به مناسبت روز جهانی خلیج فارس
* درخواست شما از متولیان فرهنگی چیست؟
با توجه به اهمیت کاریکاتور در عرصه بین‌المللی، درخواست ما از مسئولان نهادهای فرهنگی این است که سرمایه‌گذاری و حمایت کنند.
به عنوان مثال اگر بخواهم از روش کارمان بگویم، هزینه‌های پستی و هزینه‌های اینترنتی گرفته تا پیگیری دریافت جوایز بین‌المللی بر عهده خودمان است. برای ارسال یک اثر به جشنواره بین‌المللی هزینه‌های پستی سنگینی متحمل می‌شویم؛ حتی برای دریافت بعضی جوایز بین‌المللی به وزارت ارشاد هم مراجعه کردم اما به نتیجه خوبی نرسیدم چون در محاصره اقتصادی هستیم نمی‌توانند حمایت کند.
زمانی که در جشنواره‌های بین‌المللی مقامی کسب می‌کنیم، اگر هزینه سفر را کشور میزبان بدهد، می‌توانیم برویم در غیر این صورت یا باید از خودمان هزینه بدهیم یا اینکه از رفتن چشم پوشی کنیم. در جشنواره لهستان که مقام کسب کردم، آنها هزینه اقامت را تقبل کردند ولی هزینه رفت و برگشت سفر با خودم بود که نتوانستم بروم.
دغدغه من این است ما که در عرصه بین‌المللی نتیجه گرفته‌ایم و می‌توانیم باز هم کشورمان را در عرصه کاریکاتور دنیا مطرح کنیم، چرا نباید از ما حمایت مادی و معنوی شود؟!
اگر هنرمند به هنر عشق نورزد و این کارها برایش ارزش نباشد، با بی‌توجهی‌ها مسئولان انگیزه‌اش کم شده و نهایت به پوچی می‌رسد.
یکی دیگر از مشکلاتی که در مسیر کار وجود دارد این است که با توجه به تحریم اقتصادی ایران، حساب‌های بانکی ما بسته است؛ ما حتی برای گرفتن جوایزمان هم با مشکل مواجه هستیم.
حدود ۲ سال پیش در جشنواره کاریکاتور برزیل مقام کسب کردم و ۳ هزار دلار جایزه به من تعلق گرفت اما هنوز نتوانستنم جایزه‌ام را دریافت کنم؛ حتی با سفارت ایران در برزیل تماس گرفتم تا در این باره همکاری کنند اما جواب مرا ندادند.
برای گرفتن جایزه‌ها هم با چنین مشکلاتی مواجه هستیم. حتی متوجه شدم بعضی از جشنواره‌ها چون برای ارسال جایزه به مشکل برخورد می‌کنند به ایرانی‌ها مقام حائز جایزه نقدی نمی‌دهند. در این رابطه از راهکارهای شخصی و حساب دوستان در کشورهای همسایه سعی می‌کنیم جوایزمان را دریافت کنیم که بعضی از کشورها باز هم همکاری نمی‌کنند.
برای دیدن گالری آثار این هنرمند اینجا و اینجا را کلیک کنید.
