ایران کارتون:
برای ورد به این بحث بهتر است بیهیچ مقدمهای نگاهی به تصویر 1 داشته باشیم.
تصویر 1 «مکعب نکر» نام دارد. این مکعب نخستین بار توسط ل . ا . نکر زیست شناس سویسی طراحی شد و مورد استفاده قرار گرفت. مکعب نکر از نخستین تصاویری است که خطای دید را آشکار ساخت و آن را مورد آزمایش و بررسی روانشناسانه قرار داد.
در مکعب یاد شده، سطح خاکستری باعث ایجاد دو موقعیت مستقل برای شخص بیننده میشود به طوری که سطح خاکستری میتواند هم به عنوان سطح جلویی و هم سطحی که در عقب مکعب قرار دارد، دیده شود. این دوگانگی ادراک باعث میشود که بیننده با نوعی سر درگمی و سرگردانی روبرو باشد. این سرگردانی از آنجا ناشی میشود که بیننده نمیتواند در ذهن خود برای خود مکعب نکر الگوی خاصی که با آن توانایی تطبیق و هماهنگ شدن را داشته باشد، پیدا کند. علت عدم توانایی در تطبیق از آن جهت است که بیننده موضع خود را دائما در حال تغییر میبیند.
اگر بیننده سطح خاکستری را در پشت مکعب ببیند، خود را مشرف بر مکعب احساس خواهد کرد. اما چنانچه او سطح خاکستری را در جلو مکعب مشاهده کند، در این حالت خود را در پایینترین جای ممکن نسبت به مکعب قرار داده است. این امر موجب خواهد شد که بیننده برای خود موضع خاصی را قائل نشود و این خود سرگردانی وی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین یک هنرمند با آگاهی کامل از این موضوع، میتواند با ترکیب عناصر تصویر یا تبدیل آنها در یک طرح بدیع از این امر برای دستیابی به موضوعات جذاب و معماگونه استفاده کند. حال بجاست ببینیم چه عواملی باعث ایجاد نوسان ادراکی شخص در درک سطح خاکستری مکعب نکر و یا تصاویر مشابه آن میشود. ولی قبل از آن لازم است با اشکالی که باعث توهم «عمق» در سطح دوبعدی میشود، آشنا شویم.
هنگامی که شما یک تصویر سه بعدی را در یک سطح دو بعدی (مثلا صفحه کاغذ) ترسیم میکنید، لازم است از عواملی که باعث ایجاد توهم «عمق» میشود بهره گیرید. تصاویری که باعث ادراک عمق میشوند، تقریبا از دیرباز مورد شناسایی هنرمندان بوده است. اما اوج به کارگیری تکنیک «عمق نمایی» آن هم به صورت علمی در اوایل رنسانس و در نقاشی اروپایی صورت گرفته است. توهم عمق یا ادراک آن به صورتهای گوناگون پدید می آید.
