داستان گرافیکی دنـباله‌دار،حکایتی اسـت در قـالب تعدادی تصویر متوالی که معمولا همراه با متن ارائه می‌شود.این داستان از نظر اندازه می‌تواند از یک تـصویر منفرد تا هزاران تصویر به هم پیوسته را شامل شود.در داستان گرافیکی دنبالهدار،هر تصویر پیـامی مستقل دارد و تصاویر در مجموع روایتی را کـامل مـی‌کنند و مخاطب و خواننده، براساس تصاویر پیشین،تصویر جدیدی را در دل داستان روایی دنبال می‌کند.
داستان گرافیکی دنبالهدار از نظر محتوا غالبا داستانی است که بیشتر بر تخیل تکیه دارد و از نظر تاریخی بیشترین تعداد آنها فکاهی بوده‌اند و به همین دلیل به کـمیک یا کمیک استریپ -strip) (comic نیز شهرت یافته‌اند.در این داستانها، نگرشی سینمایی به کار می‌رود و به طور کلی می‌توانند اطلاعات را به صورتی واضح و قابل فهم، در زمانی محدود و قالبی فشرده ارائه دهند.
گفتنی آنکه داستان گرافیکی دنبالهدار،سالانه به تولید و عـرضهء مـیلیاردها تصویر برای مصرف میلیونها انسان در سراسر جهان می‌پردازد و انقلابی بصری را در قرن معاصر رقم زده است.اختراع دستگاه چاپ روتاتیو با سرعت زیاد و تغییرات بنیادینی که نتیجهء آن توزیع جهانی اطلاعات بوده است به شدت بر شکل و محتوای داسـتان مـصوّر دنبالهدار اثر گذاشته و پایه‌های ادبیات منثور را به لرزه درآورده است.
با نگاهی به غارنگاره‌هایی که توسط انسانهای اولیه طراحی شده‌اند،شاید بتوان اولین رد پای تصاویر گرافیکی دنبالهدار را جستجو و مشاهده کرد.نخستین نشانه‌های تلاش هنرمندان غارنشین برای تجسّم و تداوم تصاویر،نمایش زنـدگی حیوانات وحـشی است که بین 25 تا 40 هزار سال پیش در دل غارهای جنوبی اسپانیا و فرانسه نقش بسته است.
اما اولین زمینه‌های جدّی نشر داستانهای گرافیکی دنبالهدار را می‌توان در انگلستان قرن هجدهم و در آثار هنرمندانی مانند:ویلیام هوگارتWiliam Hogarth،کروئیک شانکCruik Shankجیمز گیلریJames Gillary،و توماس رولاند سونThomas Rowlandsonجستجو کرد.
با این وضـعیت،چاپ سـنگی بـه دلیل امتیازهای تکنیکی و هنری چشمگیر خـود،بر گـراور سـنتی برتری یافت.این روش،برخلاف شیوهء گراور بر روی چوب یا مس که به دقت و مهارت ویژه‌ای نیازمند بود، به هنرمند اجازه می‌داد که تصویر مـورد نـظر خـود را همانند نقاشی بر روی کاغذ،به وسیلهء قلم و مستقیما بر روی سـنگ نـقش کند و حتی رنگ را نیز به طور مستقیم به کار برد.افزون بر این،تیراژ اثر نیز بدون کاسته شدن از کیفیت تصویر،افزایش یافت.
شروع جدّی جریانی بـه نـام داسـتانهای گرافیکی در مطبوعات را باید در مجلاتی همچون:پاک puck,1877، جاجJudge,1881و لایفLife,1883در امریکا جستجو کرد.این نشریات،با نـیم نگاهی به مجلهء پانچ در انگلیس و نشریاتی چون لاکاریکاتور و شاریواری در فرانسه، از موضوعات و زمینه‌های داستانی آنان تأثیر گرفته و با چـاپ داسـتانهای مـصوّر و کاریکاتورهای دنبالهدار،سعی در جذب مخاطبان بیشتری کردند.
داستانهای مصوّر دنباله‌داری که با عنوان کمیک زیرزمینیUnderground comicsدر اواخـر دهـهء 60 در امریکا و انگلیس پدیدار شده‌اند،نقطهء عطفی در این زمینهء هنری به شمار می‌آیند.پیدایی شکل نوین داستان مصوّر در این دوره نشان داد کـه ایـن داسـتانها،تنها منحصر به قشر کم‌سن‌وسال کودکان نبوده است،بلکه موضوعاتی غیر اخلاقی همچون مواد مخدّر و پوچ‌گرایی نـیز در قـالب داسـتانهای دنبالهدار مصوّر برای بزرگسالان عرضه شد.واژهء «زیرزمینی»،بهترین مفهومی است که برای اینگونه داستانها و ابتذالی که در آنها وجـود داشـت، باعث مـی‌شد اینگونه نشریات و کتابها به شکل نیمه علنی ارائه شوند.
در واقع،کمیک‌های زیرزمینی منعکس‌کنندهء پیامهایی به ظاهر اعتراض‌آمیز،اما وابسته بـه مسائل غـیر اخلاقی بود.این داستانهای مصوّر بر خلاف اولین داستانهای مصور بزرگسالان در قرن نوزدهم که دارای موضوعات انـقلابی و طـنزآمیز بودند،در چـارچوبی تجاری تولید شده و زمینه‌ای مطلوب برای سودجویی ناشران بودند.تام دوفالوTom De Falo مسئول انتشارات مارولMarvelمی‌گوید:«داستانهای مصور دنبالهدار،از ابتدا بـرای بـزرگسالان در نظر گرفته شده بود،نه برای بچه‌ها.ما کم‌کم به همان مرحلهء نخست برمی‌گردیم».
ناشران کتابهای کمیک،با خلق شـخصیتهایی همچون:دراکولا،وامپیر،فرانکشتین،مابوزه و... قـهرمانان پلیـدی که از قدرتهای ما فوق انسانی برخوردارند،عنایت خود را به نیمهء تاریک وجود انسانی نشان دادند.به تدریج زمینه‌ای فـراهم شـد که هیچ یک از دیگر انواع استریپ‌ها به اندازهء استریپ‌های ترسناک مورد توجه قرار نمی‌گرفتند.
از شـاخص‌ترین خـصوصیات اسـتریپ‌های امروزی،جهانی بودن آنهاست.در این بین، داستانهای ترسیمی مخصوص بزرگسالان،بخش اعظمی از این پدیده را تشکیل می‌دهد و شاید کمال نسبی صنایع و تـکنولوژی سـاخت ایـنگونه تصاویر در برخی کشورها باشد.
پس از کشف کمیک استریپ مخصوص بزرگسالان در اوایل قرن بیستم در انگلیس و امـریکا،ناشران راهـ‌یابی آن را به بازارهای جهانی مطبوعات،دور از انتظار نیافتند.
سیر تکامل داستانهای ترسیمی در اروپای غربی،به موازات همتای انگلیسی خود ادامه داشت. تنها اختلاف اسـاسی بـین این دو کمیک استریپ، شروع پیدایی آنها بود.
در اروپا،داستان ترسیمی برای بزرگسالان پیش از انگلیس و امـریکا شـکل گرفت.داستان مصور در اروپا همسان انگلیس در مسیر خود بـه حرکت درآمد.
پیشینهء مـصوّرهای دنـباله‌دار در آرژانتین را باید در سیر وقایعی سیاسی پی گرفت کـه بـه حمایت از قهرمانان استقلال‌طلب امریکای جنوبی،زمینه ساز پیدایی نشریاتی طنزآمیز و مصوّر شد.اولین نشریهء کمیک استریپ در ایـن کـشور،ال ماسکیتوElmasquitoنام داشت.
ایران،با ظهور مـطبوعات و انـتشار روزنامه‌ها صورت گـرفت و ابـتدا در قـالب تصاویر و طرحهایی هجایی و طنزآمیز نمود یافت.به دیـگر سـخن، داستانهای مصوّر در ایران،همراه با موج انتشار مطبوعات و همزمان با انقلاب مشروطیت رواج یافت.
با در نظر گرفتن رونـد تـاریخی داستانهای گرافیکی دنبالهدار،به این نتیجهء غیر قـابل انکار می‌رسیم که این داسـتانها در رسـانه‌های گوناگون و زمینه‌های هنری مختلف وارد شـده‌اند.با بـررسی و نگاهی اجمالی به این روند،می‌توان ارتباط متقابل داستانهای گرافیکی دنبالهدار را با دیگر رسانه‌ها آشکار کرد.
اگر تـاریخ کـوتاه داستانهای مصور دنبالهدار را بررسی کـنیم،می‌توان گـفت کـه ارتباط متقابل ایـن زمینهء هـنری(نسبت به دیگر زمینه‌ها)با رسـانه‌های دیگر بـسیار قوی بوده است.در این مورد دو عامل اصلی را می‌توان مؤثر دانست:نخست اینکه استریپ‌ها با پیش‌زمینهء تاریخی خـود،رسانه‌ای موفق بـرای آفرینش شخصیتهایی است که بسیار تأثیرگذار و مـاندگار بـوده‌اند.عامل دوم حضور و جـذابیت داسـتانهای مـصور دنبالهدار در میان فرهنگ‌های مختلف اسـت که زمینهء ماندگاری قهرمانان این داستانها را ایجاد کرده است.این جذابیت به حدی است که رسانه‌های دیگر نـیز از ایـن شخصیتها وام گرفته و از آنها بهره‌برداری کرده‌اند.
داستان گرافیکی دنبالهدار بـه دلیـل نـزدیکی چشمگیری کـه بـا سینما دارد،با تـوسعه و تـکامل سینما همگام بوده و با پیدایی شکلهای زیباشناختی آن درآمیخته است.به بیانی دیگر، عناصر زیبایی‌شناسی داستانهای گرافیکی علاوه بر زمینه‌های مشترک بـا سـینما،دارای ویـژگیهای منحصر به خود است.برخی از مهمترین این ویژگی‌ها عبارتند از:انـتخاب نـماهای مـناسب و تـلفیق نـماها،کادر،بالون یـا حباب،زاویهء دید،ریتم و رنگ.
در پایان،پیشنهادهای اساسی در مورد داستانهای گرافیکی دنبالهدار،با توجه به شرایط کشور ما عبارتند از:
1.با گسترش روزافزون صنعت تولید فیلم و برنامه‌های تلویزیونی در کشور،لزوم تأکید بیشتر بر برنامه‌ریزی تولید فیلم،اهمیتی خاص مـی‌یابد.به همین دلیل،ضرورت پرداختن به داستانهای مصور دنبالهدار و تولید سناریوهای تصویری یا استوری بردبیشتر احساس می‌شود.
2.متأسفانه تا به حال قانون مشخصی از سوی مسئولان،در خصوص حق‌وحقوق هنرمندان تصویرگر در برابر ناشران،اجرا نشده است. معادلات مادی غالبا یک طرفه و به سـود نـاشران است و زمینهء لازم و انگیزهء مناسبی را برای تولیداتی از این دست به وجود نمی‌آورد.
3.تربیت نیروهای متخصص در این زمینه، اهمیت به‌سزایی دارد.نظام آموزشی ما می‌تواند با برپایی این رشتهء خاص در آموزشگاهها یا هنرستانها و دانشکده‌های هنری،زمینه‌ای مناسب برای آشنایی عـلاقه‌مندان،هنرجویان و دانـشجویان با این نوع تصویرگری فراهم سازد.
4.جریان هنری کشور ما با سیر تحولات هنری پیشرو و بویژه داستانهای مصور دنبالهدار در سطح جهان،بیگانه است.به نظر می‌رسد باید زمینه‌ای برای بـرقراری ایـن ارتباط به وجود آید.
5.تربیت نویسندگان آشـنا بـا شیوهء نگارش در این زمینه نیز امری بسیار مهم است.در واقع، تصویرگری این کتابها بخشی از قضیه است و در بخش دیگر یعنی بخش نوشتاری آن،باید به زمینه‌های رشد و پرورش نـویسندگان آشـنا با شیوه‌های نگارش کمیکها،توجه شود.
